Sülh ritorikası Ermənistanı hansı istiqamətə aparır? - ŞƏRH

Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan bildirib ki, Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan və Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev 2026-cı ildə Ermənistanda keçiriləcək Avropa Siyasi Birliyi sammitinə dəvət olunublar. Bu xəbər Cənubi Qafqazda uzun illər davam edən siyasi qarşıdurmalar, dərin etimadsızlıq və düşmənçilik atmosferi fonunda diqqətçəkən geosiyasi hadisə kimi qiymətləndirilir.

İrəvanın belə bir addım atması, hər şeydən öncə, Ermənistan diplomatiyasında yeni davranış modelinin formalaşdığını göstərir. Hazırda Paşinyan hakimiyyəti “sülh ritorikası”ndan istifadə edərək regional təcriddən çıxmağa çalışır və bu proses artıq daha konkret, praqmatik müstəviyə keçib. Türkiyə və Azərbaycanın eyni platformaya – özü də İrəvana dəvət edilməsi Ermənistanın diplomatik izolyasiyanı qırmaq və beynəlxalq ictimaiyyətə “sülh tərəfdarı” imicini göstərmək istəyi ilə bağlıdır.

Bu dəvət, eyni zamanda, Qərbin təşviqi ilə regionda yeni balans siyasətinin aparılması cəhdi kimi də qiymətləndirilir. Çünki Avropa Siyasi Birliyi formatı Rusiya və İranın təsir dairəsindən kənarda, əsasən Brüssel və Parisin təşəbbüsü ilə formalaşmış platformadır.

Azərbaycan üçün bu dəvət həm sülh müqaviləsinin yekun mərhələsinə keçid, həm də postmünaqişə reallıqlarının beynəlxalq legitimləşdirilməsi baxımından mühüm mesaj daşıyır. Prezident İlham Əliyevin belə bir sammitdə iştirakı İrəvanda sülhün əsas prinsiplərini beynəlxalq ictimaiyyət qarşısında bir daha vurğulamaq üçün strateji fürsət yarada bilər. Bununla belə, Bakı üçün əsas şərt Ermənistanın real öhdəliklərə sadiqliyini nümayiş etdirməsidir. Əgər İrəvan sülh müqaviləsinin imzalanması istiqamətində konkret addımlar atmazsa, Azərbaycan bu dəvəti sadəcə simvolik jest kimi qiymətləndirə bilər.

Türkiyə aspektindən baxdıqda isə, Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın İrəvana səfəri 1921-ci ildən bəri diplomatik təcridin real şəkildə aşılması anlamına gələcək. Ankara son illər həm “yumşaq diplomatiya”, həm də “strateji sabitlik” siyasətləri çərçivəsində Ermənistanla münasibətləri normallaşdırmaq istiqamətində bir sıra jestlər edib — hava nəqliyyatı bərpa olunub, ticarət məhdudiyyətləri qismən aradan qaldırılıb. Bu baxımdan, Ərdoğanın səfəri Zəngəzur dəhlizi və regional kommunikasiya xətlərinin açılmasına dolayı dəstək kimi də qəbul oluna bilər.

Hazırda Ermənistan daxilində sülh gündəmi ciddi müqavimətlə qarşılanır. Müxalifət, xüsusilə də Qarabağ klanı, Paşinyanı “xəyanətdə” ittiham edir. Bu səbəbdən Avropa Siyasi Birliyi sammitinə ev sahibliyi etmək və ora Türkiyə ilə Azərbaycan liderlərini dəvət etmək Paşinyanın Qərbə inteqrasiya kursunu gücləndirmək üçün mühüm addımdır.

Bununla yanaşı, İrəvan Rusiya ilə münasibətlərin gərginləşdiyi, KTMT-nin təsirinin zəiflədiyi bir dövrdə bu addımla Qərb təhlükəsizlik mexanizmlərinin siyasi dəstəyini təmin etməyə çalışır.

Əgər sammit baş tutar və tərəflər eyni masa arxasında əyləşərsə, bu, Qafqaz diplomatiyasında tarixi dönüş nöqtəsi ola bilər. Lakin hadisənin real sülh prosesinə təsiri tərəflərin atacağı addımlardan asılı olacaq.

Sülh quruculuğu təkcə siyasi jestlər və bəyanatlarla deyil, həm də qarşılıqlı etimadın, sərhədlərin müəyyənləşdirilməsinin və iqtisadi inteqrasiyanın təmin edilməsi ilə mümkündür. Əgər sammitdə konkret razılaşmalar əldə olunarsa, bu, Cənubi Qafqazda uzunmüddətli sabitlik dövrünün başlanğıcı ola bilər. Əks halda, bu təşəbbüs sadəcə “diplomatik protokol jesti” kimi tarixə düşəcək.

MTM Analitik Qrupu