Rusiya Cənubi Qafqazda balans axtarır: Kreml Bakıya yenidən yaxınlaşır - TƏHLİL

Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə etdiyi telefon zəngi Düşənbədə – MDB Dövlət Başçıları Şurasının iclası çərçivəsində iki lider arasında baş tutmuş görüşdən cəmi iki həftə sonraya təsadüf etdi və özündə bir sıra ciddi siyasi mesajlar daşıyır. Xüsusilə də Cənubi Qafqazda geosiyasi balansın dəyişdiyi, Moskva–Bakı münasibətlərində yeni mərhələnin formalaşdığı bir vaxtda bu zəngin motivləri diqqət çəkir. Çünki Düşənbə görüşü Rusiya–Azərbaycan münasibətlərində son aylarda müşahidə olunan müəyyən soyuqluğun fonunda keçirilmişdi.

İndi isə Moskva Ermənistanla münasibətlərdə gərginlik yaşadığı, Qərbin isə Cənubi Qafqaza daha aktiv şəkildə daxil olduğu bir mərhələdə Bakı ilə təmaslarını yenidən intensivləşdirməyə çalışır. Putinin son telefon zəngi bu xəttin davamı kimi görünür. Rusiya Prezidenti Azərbaycanla dialoqun yalnız beynəlxalq tədbirlərlə məhdudlaşmasını istəmir. Onun məqsədi gündəlik əlaqə kanallarını bərpa etmək, qarşılıqlı etimadı artırmaq və Qərbin regionda artan fəallığına qarşı balans yaratmaqdır.

Rəsmi açıqlamada iki liderin iqtisadi-ticari əlaqələrin inkişafı, enerji və nəqliyyat-logistika sahələrində birgə layihələr barədə danışdığı qeyd olunur. Bu, Moskvanın yeni taktikasını göstərir. Belə ki, Rusiya Cənubi Qafqazda siyasi təsir imkanlarını qorumaq üçün indi daha çox iqtisadi rıçaqlardan istifadə etməyə çalışır. Zəngin məhz bu istiqamətdə qurulması təsadüfi deyil. Kreml başa düşür ki, Azərbaycanın qərbyönlü iqtisadi layihələri – Orta Dəhliz, Bakı–Tbilisi–Qars və enerji ixracı marşrutları – Qərb və Türkiyə ilə əlaqələri gücləndirir. Buna qarşı Rusiya Bakı ilə iqtisadi əməkdaşlığı dərinləşdirməklə regional balansı qorumağa çalışır.

Rusiya Qərbin sanksiyalarına görə enerji ixracında yeni marşrutlar axtarır. Azərbaycan bu baxımdan həm tranzit ölkə, həm də enerji siyasətində mühüm tərəfdaş kimi Moskva üçün önəmlidir. Putin və Əliyevin enerji mövzusuna toxunması göstərir ki, Rusiya “Şimal–Cənub” nəqliyyat dəhlizi və Xəzər üzərindən tranzit layihələrində Bakının rolunu gücləndirməyə çalışır. Eyni zamanda, bu əlaqələr Kremlin İranla koordinasiyalı şəkildə Cənubi Qafqaz istiqamətində iqtisadi təsirini artırmaq planlarına xidmət edir.

Telefon söhbətində “regional əməkdaşlığın bəzi aspektlərinə və beynəlxalq vəziyyətə toxunulması” ifadəsi diqqət çəkir. Bu, bir tərəfdən Ermənistanla Rusiya arasında dərinləşən böhran fonunda Bakının mövqeyinə verilən önəmi göstərir, digər tərəfdən isə Moskvanın Qarabağ sonrası reallığı qəbul etdiyini təsdiqləyir. Rusiya artıq regionda hərbi vasitələrlə deyil, diplomatik və iqtisadi mexanizmlərlə təsir imkanlarını qorumağa çalışır. Buna görə də Kreml Azərbaycanla dialoqun kəsilməməsinə, sülh gündəliyinin onun vasitəçiliyi olmadan tam Qərbin nəzarətinə keçməməsinə çalışır.

Putinin zəngi həm də Ermənistanla münasibətlərin minimum səviyyəyə düşdüyü, Paşinyanın Rusiyadan uzaqlaşma xəttini açıq şəkildə həyata keçirdiyi dövrdə baş verir. Qərbin Bakı ilə əlaqələrini genişləndirməsi, Avropa İttifaqının Azərbaycanla enerji sahəsində yeni razılaşmalar planlaşdırması Moskvanı narahat edir. Bu baxımdan Putin Əliyevlə birbaşa təmas qurmaqla həm Bakıya “biz hələ də buradayıq” mesajı verir, həm də regiondakı proseslərdən kənarda qalmamaq istəyini göstərir.

Rəsmi açıqlamada yer alan “müxtəlif səviyyələrdə təmasların davam etdirilməsi barədə razılıq əldə olunub” cümləsi mühüm siqnal kimi qiymətləndirilir. Bu, gələcəkdə iki ölkənin nazirləri, xüsusi nümayəndələri və iqtisadi qrupları arasında koordinasiyanın artacağına işarə edir. Yəni Moskva Bakı ilə münasibətləri yalnız liderlər səviyyəsində deyil, institusional müstəvidə də sabitləşdirmək istəyir.

Moskva Bakı ilə dialoqu möhkəmləndirməklə regiondakı nüfuzunu qorumağa çalışır. Kreml anlayır ki, regionun gələcəyi artıq hərbi deyil, iqtisadi və diplomatik əlaqələrin dərinliyi ilə müəyyən olunur. Azərbaycan isə bu reallıqda öz milli maraqlarını balanslı şəkildə qorumağa çalışır. Bakı bir tərəfdən Qərb və Türkiyə ilə strateji tərəfdaşlıq kursunu davam etdirir, digər tərəfdən Rusiya ilə qarşılıqlı iqtisadi və regional əməkdaşlığı qorumağa çalışır. Putinin zəngi bu mürəkkəb balansın davam etdiyini və Moskvanın Bakını itirmək istəmədiyini bir daha nümayiş etdirir.

MTM Analitik Qrupu