Azərbaycan–Çin əlaqələri strateji zirvədə: Orta Dəhlizdən diplomatik zirvələrə - MƏQALƏ
Azərbaycan və Çin arasında 1992-ci ildə qurulan diplomatik münasibətlər bu gün çoxşaxəli və dinamik bir əməkdaşlıq formatında inkişaf edir. Son illərdə iki ölkənin əlaqələri yalnız ikitərəfli deyil, həm də regional və qlobal miqyasda strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəlib.
Liderlərin rolu və siyasi etimad
Prezident İlham Əliyev və Çin lideri Si Cinpin arasında qarşılıqlı etimada əsaslanan şəxsi münasibətlər Azərbaycan-Çin münasibətlərinin əsas hərəkətverici qüvvələrindəndir. Ötən il iki ölkə arasında imzalanan “Strateji tərəfdaşlıq haqqında Birgə Bəyannamə” münasibətlərin yeni mərhələyə keçidini rəsmi şəkildə təsdiqlədi. Hər iki tərəf bu sənədi əməkdaşlığın “yol xəritəsi” kimi qiymətləndirir.
Orta Dəhlizdə Azərbaycanın rolu
Azərbaycan Çinin “Bir kəmər, bir yol” təşəbbüsündə strateji tərəfdaş kimi mühüm rol oynayır. Qədim İpək Yolunun bərpasında əsas tranzit ölkə olaraq Azərbaycan Orta Dəhliz layihəsində önə çıxır. 2024-cü ildə Çin və Azərbaycan arasında tranzit daşımaların həcmi 86 faiz artıb.
Rusiyadan yan keçərək Avropaya çıxış imkanı yaradan bu marşrut xüsusilə ABŞ-Çin ticarət münaqişəsi və Rusiya-Ukrayna müharibəsi fonunda daha da əhəmiyyətli olub. Bu isə Azərbaycanın nəqliyyat infrastrukturuna yatırılan sərmayələrin və beynəlxalq əlaqələrinin dəyərini artırır.
Ticarət və iqtisadi dinamika
Azərbaycan hazırda Cənubi Qafqazda Çinin ən böyük ticarət tərəfdaşıdır. 2023-cü ildə ikitərəfli ticarət dövriyyəsi 21 faiz artaraq 3,7 milyard ABŞ dollarına çatıb. Bu tendensiya 2024-cü ildə də davam edir.
İqtisadi sahədə əməkdaşlıq daha da dərinləşəcək: Prezident İlham Əliyevin bu ay Çinə gözlənilən səfəri çərçivəsində yeni iqtisadi sənədlərin imzalanacağı və ikitərəfli münasibətlərə yeni təkan verəcəyi gözlənilir.
Turizm və viza sadələşməsi
Turizm sahəsində əlaqələrin artmasında Azərbaycanın Çin vətəndaşları üçün birtərəfli vizanı ləğv etməsi mühüm rol oynayıb. Gələcəkdə qarşılıqlı vizasız rejimin tətbiqi gözlənilir. Bu addım qarşılıqlı səfərlərin və humanitar əlaqələrin artmasına şərait yaradacaq.
Mədəni, beynəlxalq və təhlükəsizlik sahələrində əməkdaşlıq
Çin Azərbaycanın “Bakı Prosesi” təşəbbüsünü və mədəniyyətlərarası dialoq forumlarını dəstəkləyir. Azərbaycan isə Çinin beynəlxalq təşəbbüslərinə – o cümlədən “Qlobal inkişaf”, “Qlobal təhlükəsizlik” və “Qlobal sivilizasiya” çağırışlarına müsbət yanaşır. Hər iki ölkə beynəlxalq platformalarda bir-birinin mövqelərini dəstəkləyir, məsələn, Çin Azərbaycanın Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatında statusunun yüksəldilməsini və BRICS əməkdaşlığında iştirakını alqışlayır.
Ərazi bütövlüyünə qarşılıqlı dəstək
Çin hər zaman Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyib. İşğaldan azad olunmuş ərazilərin bərpasında Çin şirkətləri aktiv iştirak edir. Azərbaycan isə "vahid Çin" siyasətinə sadiq qalaraq Tayvanı Çinin ayrılmaz tərkib hissəsi kimi tanıyır.
TƏHLİL ANALİTİK QRUP
