Terrorun sükutu: PKK-nın geri çəkilməsi Yaxın Şərqi necə dəyişəcək? - ŞƏRH

PKK terror təşkilatının Türkiyədən bütün silahlı qüvvələrini geri çəkməsi barədə bəyanatı son illərin ən diqqətçəkən hadisələrindən biridir. Təşkilatın yaydığı açıqlamada bu addımın lideri Abdullah Öcalanın çağırışı və PKK-nın XII konqresində qəbul edilən qərarlar əsasında atıldığı bildirilir. Bu bəyanat həm Türkiyənin daxili təhlükəsizlik mühiti, həm də Yaxın Şərqdə dəyişən geosiyasi vəziyyət baxımından mühüm siqnallar verir.

Abdullah Öcalan 1999-cu ildən İmralı adasında həbsdədir və o, uzun illər təşkilat üzərində təsir gücünü qoruyub. Onun bu mərhələdə “silah qoyma” çağırışı etməsi bir neçə paralel amillə izah olunur.

Birincisi, Türkiyədə daxili siyasi sabitliyin bərqərar olmasıdır. Son illər Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin və Milli İstihbarat Təşkilatının birgə əməliyyatları nəticəsində PKK-nın həm Türkiyə daxilində, həm də İraqın şimalındakı infrastrukturuna ciddi zərbələr endirilib.

İkincisi, kürd məsələsinin yeni siyasi müstəviyə keçididir. PKK-nın geri çəkilmə bəyanatı Türkiyə daxilində “siyasi kürd hərəkatı” ilə “silahlı kürd hərəkatı”nın yollarının ayrılmasının göstəricisi kimi qiymətləndirilir.

Üçüncü amil isə beynəlxalq təzyiqlərlə bağlıdır. ABŞ və Avropa İttifaqı, xüsusilə Suriyanın şimalında YPG ilə əlaqədar yaranmış mürəkkəb vəziyyət fonunda, PKK-nın fəaliyyətinə açıq dəstəyin davam etdirilməsini mümkünsüz hesab edir.

PKK-nın bəyanatı zahirən sülh jesti təsiri bağışlasa da, keçmiş təcrübə göstərir ki, təşkilat oxşar bəyanatlardan sonra yenidən silahlı fəaliyyətə qayıdıb. Bununla belə, bu dəfə fərqli amillər mövcuddur. Türkiyənin “Pəncə” əməliyyatları nəticəsində Suriyanın şimalında PKK-nın sığınacaqları məhv edilib. Bağdad və Ankara arasında PKK-nın İraq ərazisindəki mövcudluğuna qarşı ortaq razılaşma formalaşıb. Eyni zamanda, İranın sərhəd bölgələrində də PKK-nın qolu olan PJAK-a qarşı əməliyyatlar intensivləşib.

Beləliklə, PKK-nın geri çəkilmə qərarı, əslində, məcburiyyətin nəticəsi kimi görünür. Bu, həm də təşkilatın özünü siyasi qüvvə kimi yenidən təqdim etmə cəhdi ola bilər.

Türkiyə hökuməti bəyanatı ehtiyatla qarşılayır. Rəsmi Ankara üçün əsas məqsəd PKK-nın təkcə Türkiyə daxilində deyil, həm də regionun digər hissələrində tam silahsızlaşdırılmasıdır. Əgər PKK doğrudan da silahı yerə qoyarsa, bu, Cənubi-Şərqi Anadoluda iqtisadi canlanmaya, sosial inteqrasiyanın güclənməsinə və kürd məsələsinin silahdan siyasət müstəvisinə keçidinə səbəb ola bilər.

Bu halda Türkiyə-İraq-Suriya koordinasiyası daha da güclənəcək. ABŞ və Avropa İttifaqı PKK-nın bu addımını “sülh prosesinin yenilənməsi üçün fürsət” kimi qiymətləndirir. Rusiya Suriyada öz maraqlarını qorumaq üçün PKK-nın zəifləməsindən yararlanmağa çalışır, İran isə sərhədlərindəki kürd hərəkatlarının fəallaşmasından narahatdır və prosesi ehtiyatla izləyir.

Beləliklə, PKK-nın qərarı yalnız Türkiyənin deyil, bütün Yaxın Şərqin geosiyasi balansını dəyişə biləcək proseslərin başlanğıcı ola bilər.

Hazırda PKK-nın Türkiyədən geri çəkilməsi hələlik yalnız bəyanat səviyyəsindədir. Onun reallaşması üçün nəzarət mexanizmləri, beynəlxalq monitorinq və Ankaranın qəti siyasi iradəsi vacibdir. Bu bəyanat bir tərəfdən sülh və sabitlik üçün ümid yaradır, digər tərəfdən isə taktiki manipulyasiya ehtimalını istisna etmir.

Əgər PKK doğrudan da silahı yerə qoyarsa, bu, Türkiyə tarixində yeni bir səhifənin açılışı, əks halda isə növbəti illüziyanın başlanğıcı olacaq.

MTM Analitik Qrupu