Gürcüstanda Uran əməliyyatı: Təhlükə dayandırıldı, risk qalır - TƏHLİL

2025-ci ilin iyul ayında Gürcüstanın Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti (DTX) uran-238-in qanunsuz satışına cəhdin qarşısını almağa müvəffəq oldu. Əməliyyat nəticəsində bir neçə Gürcüstan və qonşu ölkə vətəndaşı saxlanıldı. Onlar radioaktiv maddəni qara bazarda 3 milyon dollara yaxın qiymətə satmağa çalışırdılar.

Əməliyyatın təfərrüatları

Gürcüstan DTX-nin rəsmi açıqlamasına görə, əməliyyat uzunmüddətli müşahidə, agentura məlumatları və texniki nəzarət vasitələrinin birgə tətbiqi nəticəsində həyata keçirilib. Nəzarətli alış zamanı uranın xüsusi qoruyucu konteynerdə ötürülməsinə cəhd sənədləşdirilib. Ekspertiza bu maddənin yüksək radioaktivliyə malik olduğunu və terrorçu və ya radikal qrupların əlinə keçəcəyi halda ciddi təhlükə yaradacağını təsdiqləyib.

Qara bazarda radioaktiv materiallar və Cənubi Qafqazın rolu

Bu, regionda ilk belə hal deyil. Son illər ərzində Gürcüstan xüsusi xidmət orqanları bir neçə dəfə uran və digər radioaktiv maddələrin qanunsuz dövriyyəsinin qarşısını alıblar. Cənubi Qafqazın coğrafi mövqeyi və bəzi sərhəd zonalarının zəif nəzarət altında olması bu ərazini potensial tranzit marşrutu halına gətirir. Bu hadisə bir daha sübut edir ki, regionda nüvə materiallarının qeyri-qanuni dövriyyəsi hələ də real təhlükə olaraq qalır.

Təhlükəsizlik naminə əməkdaşlıq: Sərhədləri aşan məsuliyyət

Radioaktiv maddələrə dair təhdidlər siyasi sərhədləri tanımır. Gürcüstanın bu əməliyyatı təkcə milli təhlükəsizliyin təmini deyil, həm də bütün region üçün xəbərdarlıqdır.

Bu fonda Azərbaycan, Gürcüstan, Ermənistan və digər qonşu dövlətlər arasında informasiya mübadiləsi, birgə təlimlər, sərhəd nəzarətinin gücləndirilməsi və xüsusi xidmət orqanları arasında koordinasiyanın artırılması həyati zərurətə çevrilir.

Ümumi məlumat bazasının yaradılması, birgə əməliyyatlar və regional təhlükəsizlik mexanizmlərinin qurulması yalnız qarşılıqlı siyasi iradə tələb edir. Bu, təkcə təhlükənin qarşısını almaq deyil, həm də etimad quruculuğuna xidmət edə bilər.

Beynəlxalq reaksiya və dəstək

MAQATE (Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi), Avropa İttifaqı və ABŞ Gürcüstanın bu addımını alqışlayıb. Bununla belə, siyasi dəstək praktiki yardım ilə tamamlanmalıdır: texniki avadanlıq, kadr hazırlığı və institusional imkanların gücləndirilməsi sahələrində yardımlar vacibdir.

Qeyd etmək lazımdır ki, Uranın satışına cəhdin qarşısının alınması mühüm uğurdur, lakin bu, eyni zamanda ciddi xəbərdarlıqdır. Belə materialların terrorçu və ya cinayətkar dairələrin əlinə keçməsi təkcə bir ölkə üçün deyil, bütün region üçün strateji təhlükə yarada bilər.

Bu reallıq fonunda regional əməkdaşlıq sadəcə seçim deyil zərurətdir. Təhlükəsiz Cənubi Qafqaz üçün birgə hərəkət etməyin vaxtıdır.

TƏHLİL ANALİTİK QRUPU