Trampın “B” planı: Ukraynaya dəstək və müharibənin naməlum gələcəyi - TƏHLİL

Son günlərdə ABŞ siyasi səhnəsində baş verən hadisələr gərginliyi artırır və qlobal geosiyasi mənzərəni yenidən formalaşdırma potensialına malikdir. Bu məqalədə Donald Trampın Ukrayna məsələsindəki qətiyyətli bəyanatlarının və ABŞ-nin hərbi yardımlarının mümkün bərpasının və hətta arta biləcəyinin Ukraynadakı müharibənin gələcəyinə necə təsir edə biləcəyini təhlil edəcəm.

Trampın Ukraynaya dəstəyi: paradoks yoxsa praqmatizm?

Donald Trampın Ukraynaya daha çox silah göndəriləcəyi barədə bəyanatı, onun əvvəlki mövqeləri ilə müqayisədə diqqət çəkir. Öncəki çıxışlarında və seçki kampaniyaları dövründə Tramp tez-tez Rusiyaya qarşı daha yumşaq mövqe sərgiləmiş və Ukraynaya yardımları şübhə altına almışdı. Lakin indi o, "Biz bunu etməliyik. Onlar özlərini müdafiə edə bilməlidirlər. İndi onlara çox güclü zərbələr endirilir" deyərək, Kiyevə hərbi dəstəyin zəruriliyini vurğulayır. Donald Trampın İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahunun Ağ Evdə verdiyi şam yeməyində Ukrayna ilə bağlı bəyanatları, Orta Şərqdəki son hadisələrin kölgəsində baş verir.

Bu dəyişikliyin bir neçə səbəbi ola bilər:

Daxili siyasi təzyiq: ABŞ-də Ukraynaya dəstək məsələsi həm Respublikaçılar, həm də Demokratlar arasında geniş konsensusa malikdir. İki partiya arasında fərqliliklər olsa da, Ukraynanın müdafiə qabiliyyətinin gücləndirilməsi mövzusu geniş dəstək tapır. Trampın bu bəyanatı, onun öz partiyasının daxilində olan təzyiqə cavab ola bilər.

Rusiya ilə gərginlik: Trampın Rusiya prezidenti Putinlə 3 iyul tarixli telefon danışığından narazı qalması və Putinin "sona qədər getmək, insanları öldürməyə davam etmək" istədiyini deməsi, onun mövqeyini sərtləşdirib. Bu açıqlamadan sonra Rusiyanın Ukraynaya rekord sayda raket və dronla hücum etməsi, Trampın Rusiyanın niyyətləri barədəki narahatlığını daha da artırmış ola bilər.

Realist baxış: Bəlkə də Tramp, müharibənin uzanmasının ABŞ-ın maraqlarına zidd olduğunu və Ukraynanın müdafiə qabiliyyətini gücləndirməklə daha tez bir həll yolu tapıla biləcəyini başa düşür. ABŞ prezidentinin Ukrayna üzrə xüsusi nümayəndəsi Kit Kelloq və Ukraynanın Müdafiə Naziri Rüstəm Umərov arasında planlaşdırılan görüşlər barədə xəbəri, Vaşinqtonun Kiyevə hərbi yardımı "dondurulmuş" vəziyyətdən çıxarmaq niyyətində olduğunu göstərir.

Müharibənin mümkün sonluqları

Trampın mövqeyindəki dəyişiklik və ABŞ-nin Ukraynaya hərbi yardımının "dondurulmuş" vəziyyətdən çıxarılması ehtimalı, müharibənin gedişatına ciddi təsir göstərə bilər. Müharibənin necə bitəcəyi ilə bağlı bir neçə ssenari var:

Ukraynanın gücləndirilmiş müdafiəsi və diplomatiyaya keçid: ABŞ-dən gələn hərbi dəstəyin bərpası, Ukraynanın müdafiə qabiliyyətini xeyli gücləndirəcək. Bu, Rusiya üçün daha çox itki demək olar və Moskvanı danışıqlar masasına oturmağa məcbur edə bilər. Bu ssenaridə, müharibə güclənmiş müdafiədən sonra diplomatik yollarla həll oluna bilər, nəticədə müəyyən bir sülh müqaviləsi əldə edilər.

Donmuş münaqişə: Hərbi yardımın davam etməsinə baxmayaraq, tərəflər bir-birinə qarşı həlledici üstünlük əldə edə bilməsə, münaqişə "dondurulmuş" vəziyyətə keçə bilər. Bu, illərlə davam edən, ara-sıra gərginləşən, lakin genişmiqyaslı hücumların olmadığı bir vəziyyət deməkdir. Krım və Şərqi Ukraynanın bəzi hissələri Rusiya nəzarətində qala bilər, lakin Ukrayna öz ərazilərinin əksəriyyətini qoruya bilər.

Qərb dəstəyinin azalması və Ukraynanın təzyiq altında qalması: Əgər Trampın mövqeyindəki bu dəyişiklik müvəqqəti olarsa və ya müəyyən siyasi amillər ABŞ-nin dəstəyinin azalmasına səbəb olarsa, bu, Ukraynaya ağır zərbə vura bilər. Belə bir ssenaridə, Ukrayna Rusiya qarşısında daha böyük təzyiqlə üzləşə bilər və daha az əlverişli şərtlərlə sülh müqaviləsinə razılaşmaq məcburiyyətində qala bilər. Bu, Ukraynanın ərazi itkilərini genişləndirə bilər.

Rusiyanın həlledici qələbəsi: Bu, Ukraynaya Qərb dəstəyinin tamamilə kəsilməsi halında baş verə biləcək ən pis ssenaridir. Lakin, mövcud şərtlər daxilində və Ukraynanın indiki müqavimət qabiliyyəti nəzərə alındıqda, bu ssenarinin reallaşma ehtimalı çox azdır.

Donald Trampın Ukrayna ilə bağlı bəyanatları və Vaşinqtonun Kiyevə hərbi yardımı bərpa etmək niyyəti, Ukraynadakı müharibənin gedişatına təsir etmək potensialına malikdir. Trampın mövqeyindəki dəyişiklik münaqişənin gələcəyi üçün bəzi ümidlər yaradır. Hərbi dəstəyin bərpası Ukraynanın mövqeyini gücləndirə bilər. Ukraynadakı müharibənin gələcəyi bu hadisələrin necə cərəyan edəcəyindən və ABŞ-nin uzunmüddətli strateji qərarlarından asılı olacaq. Yaxın gələcək ABŞ siyasətində və Ukrayna müharibəsində yeni və maraqlı hadisələrin şahidi olacağımızdan xəbər verir.

Azadxan Axundov