Rusiyanın miqrasiya siyasəti: Azərbaycanlılara qarşı zorakılıq və strateji tərəfdaş itirmə riski - ŞƏRH

Rusiya Federasiyasının miqrasiya siyasəti son illərdə daha da mürəkkəbləşib və bu, bir çox xarici ölkə vətəndaşlarını, o cümlədən azərbaycanlılara ciddi şəkildə təsir edir. Bu siyasət, bir tərəfdən, daxili iqtisadi tələbatları ödəmək məqsədi daşısa da, digər tərəfdən, keçmiş SSRİ respublikalarından olan miqrantlara qarşı artan zorakılıq halları və büdcənin zəifləməsi fonunda daha ucuz işçi qüvvəsinə yönəlməyi əks etdirir. Rusiya Federasiyasının miqrasiya siyasətində müşahidə olunan dəyişikliklər, xüsusilə azərbaycanlılara və digər MDB ölkələrindən gələn miqrantlara qarşı artan zorakılıq və diskriminasiya halları, tək iqtisadi amillərlə izah olunmaya bilər. Bu tendensiya, həm də Azərbaycan və digər keçmiş sovet respublikalarına qarşı gizli və ya dolayı siyasi təzyiq vasitəsi kimi qiymətləndirilə bilər.

Azərbaycanlılara qarşı artan zorakılıq

Rusiya iqtisadiyyatının aşağı maaşlı işçi qüvvəsinə olan tələbatı və eyni zamanda zəifləyən büdcə gərginliyi miqrasiya siyasətində dəyişikliklərə səbəb olur. Lakin bu dəyişikliklərin ən narahatedici və dağıdıcı nəticələrindən biri azərbaycanlılar və digər MDB miqrantlarına qarşı artan zorakılıq, diskriminasiya və hətta ölüm hallarıdır. Bu hadisələr təkcə fərdi cinayətlər deyil, həm də Rusiyada miqrantlara qarşı ümumi tolerantlıq səviyyəsinin aşağı düşməsinin, bəzən isə açıq-aşkar ksenofobiyanın artmasının göstəricisidir. Azərbaycanlı miqrantlar, tez-tez hüquqi müdafiəsiz vəziyyətdə olduqları üçün bu cür təzyiqlərə daha çox məruz qalırlar. Onlara qarşı yönəlmiş zorakılıq halları çox vaxt lazımi şəkildə araşdırılmır, bu da cəzasızlıq hissini gücləndirir və miqrantlar arasında ciddi narahatlıqlara səbəb olur. Bu vəziyyət təkcə miqrantların şəxsi faciəsi deyil, həm də Azərbaycan ictimaiyyətində Rusiyaya qarşı mənfi imicin formalaşmasına gətirib çıxarır.

Azərbaycan-Rusiya əlaqələrinə ciddi zərbə

Azərbaycan və Rusiya arasında tarixi və strateji münasibətlər mövcuddur. İki ölkə arasında iqtisadi, siyasi və mədəni əlaqələr mühüm rol oynayır. Lakin Rusiyanın miqrasiya siyasətindəki bu dəyişikliklər və azərbaycanlı miqrantlara qarşı artan zorakılıq halları bu əlaqələrə ciddi zərbə vurma potensialına malikdir. Azərbaycanlı miqrantlara qarşı edilən haqsızlıqlar Azərbaycan cəmiyyətində Rusiyaya qarşı inamsızlığı və narazılığı artırır. Bu cür hadisələr insanların yaddaşında dərin izlər buraxır və iki ölkə arasında mövcud olan müsbət münasibətlərə kölgə salır.

Azərbaycan, Cənubi Qafqaz regionunda Rusiyanın əhəmiyyətli strateji tərəfdaşlarından biridir. Enerji təhlükəsizliyindən tutmuş regional təhlükəsizlik məsələlərinə qədər bir çox sahədə əməkdaşlıq mövcuddur. Miqrantlara qarşı qeyri-insani münasibət və ya onların siyasi məqsədlər üçün istifadə olunması təkcə ictimai rəyi deyil, həm də Azərbaycanın siyasi rəhbərliyinin Rusiyaya olan inamını sarsıdır. Bu, uzunmüddətli perspektivdə Rusiyanın Cənubi Qafqazda əsas strateji tərəfdaşlarından birini itirməsi riskini artırır.

Ucuz işçi qüvvəsinə yönəlmə: Şimali Koreya, Hindistan və Çin

Rusiyanın miqrasiya siyasətində diqqət çəkən yeni bir tendensiya Şimali Koreya, Hindistan və Çin kimi ölkələrdən daha ucuz işçi qüvvəsinin cəlb edilməsi istiqamətindədir. Bu addım bir neçə amillə izah oluna bilər:

İqtisadi səbəblər: Rusiya iqtisadiyyatı sanksiyaların təsiri və ümumi iqtisadi çətinliklər səbəbindən gərginlik yaşayır. Bu şəraitdə, əmək xərclərini minimuma endirmək prioritetə çevrilir. Şimali Koreya, Hindistan və Çindən gələn işçilər, adətən, daha aşağı əməkhaqqı tələbləri ilə işləməyə hazırdırlar və onların Rusiyadakı mövcud miqrantlara nisbətən daha az sosial tələbləri ola bilər. Ölkə büdcəsinin gərgin vəziyyəti hökuməti bütün sahələrdə xərcləri azaltmağa sövq edir. Miqrantların cəlb edilməsi bu xərcləri bilavasitə azalda bilməsə də, iqtisadi fəaliyyəti dəstəkləyərək və ucuz istehsalı təmin edərək dolayı yolla büdcəyə müsbət təsir göstərə bilər. Lakin bu, əksər hallarda işçilərin istismarı və onların hüquqlarının pozulması bahasına başa gəlir.

Siyasi və geopolitik mülahizələr: Rusiyanın Şimali Koreya, Çin və Hindistanla strateji əlaqələri gücləndiyi bir vaxtda, bu ölkələrdən işçi qüvvəsi cəlb etmək siyasi əməkdaşlığın bir hissəsi kimi də qiymətləndirilə bilər. Bu, həm də Rusiyanın Qərbdən asılılığını azaltmaq və yeni tərəfdaşlıqlar qurmaq cəhdidir.

Keçmiş Sovet ölkələrinə təzyiq: Rusiyanın yeni miqrasiya siyasəti, keçmiş sovet ölkələri üçün ciddi təzyiq vasitəsi kimi də istifadə oluna bilər. Mərkəzi Asiya və Qafqaz ölkələrinin iqtisadiyyatları əsasən Rusiyada işləyən miqrantların göndərdiyi pul köçürmələrindən asılıdır. Əgər Rusiya bu miqrantları daha ucuz işçi qüvvəsi ilə əvəz etməyə başlasa, bu, həmin ölkələrin iqtisadiyyatlarına mənfi təsir edə bilər. Rusiya bu yolla keçmiş sovet ölkələrinin siyasi qərarlarında Rusiyanın maraqlarını nəzərə almasına yönəlmiş bir təzyiq kimi qiymətləndirilə bilər.

İnsan hüquqları məsələləri: Daha ucuz işçi qüvvəsi cəlb etmək siyasəti, işçilərin hüquqlarının pozulması, əmək istismarı və diskriminasiya riskini artırır. Bu, beynəlxalq təşkilatların diqqətini cəlb edəcək və Rusiyanın onsuzda yaxşı olmayan insan hüquqları sahəsindəki imicinə daha da çox xələl gətirəcək.

Rusiyanın miqrasiya siyasətindəki dəyişikliklər və azərbaycanlı miqrantlara qarşı artan zorakılıq halları, sadəcə hüquq pozuntusu deyil, həm də Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinin gələcəyini ciddi şəkildə təhdid edən bir faktordur. Rusiyanın qısamüddətli iqtisadi faydalar üçün bu cür siyasətə əl atması, onun uzunmüddətli geostrateji maraqlarına zərər verə bilər. Strateji tərəfdaş kimi Azərbaycanı itirmək riski, Rusiyanın regional təsirinə və beynəlxalq imicinə ciddi xələl gətirə bilər. Bu səbəbdən, Rusiya tərəfi miqrasiya siyasətini yenidən gözdən keçirməli və insan hüquqlarına hörməti təmin etməlidir ki, bu, həm daxili sabitliyə, həm də qonşu ölkələrlə münasibətlərinə müsbət təsir göstərsin.

Azadxan Axundov