Qarabağ kartının yeni dövriyyəsi: köhnə mövzu, fərqli ssenari - ŞƏRH

Erməni müxalifəti hələ də Qarabağ kartından istifadə etmək niyyətini ortaya qoyub. Bu dəfə isə Narek Karapetyan Qarabağı könüllü tərk etmiş ermənilərin guya hüquqlarını qorumaq üçün icma qurmaq təklifi ilə çıxış edib. Həbsdə olan rusiyalı iş adamı, Kremlin Ermənistandakı ruporu Samvel Karapetyanın yaxın qohumu, “Bizim yolumuz” hərəkatının koordinatorunun bu təkliflə çıxış etməsi bir sıra mətləblərdən xəbər verir. Rusiyanın humanitar missiyasının son dövrlər Qarabağı könüllü tərk edən ermənilərlə bağlı aksiyaları da bu fikri qüvvətləndirir. Görünür, qarşıdan gələn seçkilərdə Paşinyana qarşı Qarabağ erməniləri kartından ciddi şəkildə istifadə ediləcək.

Ermənistan müxalifətinin Qarabağ mövzusunu yenidən gündəmə daşımaq cəhdləri göstərir ki, bu ölkədə məğlubiyyətlə barışmaq istəməyən revanşist dairələr hələ də köhnə siyasi reflekslərdən imtina etməyib. Narek Karapetyanın Qarabağı könüllü tərk etmiş ermənilərin guya “hüquqlarını qorumaq” məqsədilə icma yaratmaq təşəbbüsü mahiyyət etibarilə humanitar deyil, açıq siyasi məqsədlər daşıyır. Bu cəhd Azərbaycanın suverenliyini və ərazi bütövlüyünü tam bərpa etməsindən sonra yaranmış yeni regional reallıqlara qarşı yönəlmiş siyasi manipulyasiya kimi dəyərləndirilməlidir.

“Zorla deportasiya edilmiş ermənilər” fikrinin məqsədli şəkildə dövriyyəyə buraxıldığı aydın görünür. Bu termin bir tərəfdən Ermənistan dövlətinin uzun illər Qarabağda apardığı qanunsuz məskunlaşdırma və işğal siyasətini ört-basdır etməyə, digər tərəfdən isə gələcəkdə beynəlxalq müstəvidə saxta “qaçqın hüquqları” iddiaları formalaşdırmağa hesablanıb. Halbuki Azərbaycan dövləti Qarabağ bölgəsində yaşayan erməni sakinlərin reinteqrasiyası üçün real və açıq çağırışlar edib, onların təhlükəsizliyinə və hüquqlarına təminat verib. Bölgəni tərk edənlər isə bunu könüllü seçim əsasında ediblər və bu fakt beynəlxalq müşahidəçilər tərəfindən də qeydə alınıb. Narek Karapetyanın kimliyi bu təşəbbüsün arxasındakı niyyətləri daha aydın göstərir. Onun Kremlin Ermənistandakı əsas təsir fiqurlarından biri sayılan Samvel Karapetyanla qohumluq əlaqələri və “Bizim yolumuz” hərəkatının koordinatoru kimi çıxış etməsi, Qarabağ kartının Moskva yönlü siyasi xətt üzrə yenidən işə salındığını deməyə əsas verir. Azərbaycan üçün bu, tanış ssenaridir: Rusiya regionda təsir imkanlarını itirdikcə, Qarabağ mövzusunu dolayı yolla gündəmdə saxlamaq və Ermənistanın daxili siyasətinə təsir rıçağı kimi istifadə etmək istəyir.

Bu kontekstdə Rusiyanın “humanitar missiyası”nın Qarabağdan köçmüş ermənilərlə bağlı son dövrlər aktivləşməsi də təsadüfi deyil. Humanitar yardım adı altında aparılan bu fəaliyyət əslində revanşist dairələr üçün sosial baza formalaşdırmaq və gələcək siyasi kampaniyalar üçün emosional resurs yaratmaq məqsədi güdür. Azərbaycan nöqteyi-nəzərindən bu cəhdlər regionda sülh və sabitliyə xidmət etmir, əksinə, postmünaqişə dövründə formalaşmış yeni reallıqları sual altına almağa yönəlib.

Qarşıdan gələn seçkilər fonunda Qarabağ kartının Paşinyan hakimiyyətinə qarşı əsas təzyiq alətinə çevriləcəyi gözləniləndir. Ermənistan müxalifəti və revanşist qruplar Paşinyanı “Qarabağı itirən lider” kimi təqdim edərək cəmiyyətdə revanş ovqatını qızışdırmağa çalışır. Lakin Azərbaycan üçün bu ritorika hüquqi və siyasi baxımdan heç bir əhəmiyyət daşımır. Qarabağ məsələsi Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış ərazi bütövlüyü çərçivəsində tam həllini tapıb və bu fakt artıq geri dönməz xarakter alıb.

Nəticə etibarilə, Qarabağ kartından istifadə cəhdləri Ermənistan daxilində siyasi iflas yaşayan qüvvələrin son ümidinə çevrilib. Bu kart nə regional proseslərə, nə də Azərbaycanın mövqeyinə təsir göstərə bilər. Azərbaycan öz suverenliyini təmin edib, bölgədə yeni təhlükəsizlik və inkişaf mərhələsi başlayıb. Ermənistanda isə revanşist dairələr hələ də keçmişin kölgəsində qalaraq gələcəyi itirmək riski ilə üz-üzədirlər.

Hikmət Həsənov