Zaxarovanın bəyanatının arxasındakı siyasi mesajlar - ŞƏRH

Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarovanın Ermənistanı ATƏT-in işçi sənədlərini və həmsədr ölkə rəhbərlərinin yazışmalarını “etik normaları pozaraq” dərc etməkdə ittiham etməsi Moskva–İrəvan münasibətlərində artan soyuqluğun növbəti təzahürüdür. Bu açıqlama təkcə diplomatik prosedurların pozulmasına etiraz deyil, həm də Rusiyanın Cənubi Qafqazda dəyişən geosiyasi reallıqlara verdiyi reaksiyanın simvoludur. Zaxarovanın “illərlə formalaşmış etimad mühitinə zərbə” ifadəsi məsələni sadəcə texniki pozuntu kimi deyil, siyasi xəyanətə bərabər addım kimi qiymətləndirdiklərini göstərir.

Ermənistanın sənədləri ictimailəşdirməsi Moskva tərəfindən yalnız etik normaların pozulması kimi deyil, həm də Rusiya diplomatiyası və onun vasitəçilik institutları üçün reputasiya riski yaradan addım kimi qəbul olunub. ATƏT-in Minsk Qrupu uzun illər Moskvanın regionda təsir alətinə çevrilmişdi və bu formatda aparılan danışıqların məxfiliyi Rusiyanın vasitəçilik nüfuzunu qoruyan əsas mexanizmlərdən biri sayılırdı. Sənədlərin açıqlanması isə bu mexanizmin səmərəsizliyi görüntüsü yaradır və Moskvanın rolunu kiçildir. Məhz buna görə Rusiya belə addımları özünün regional mövqeyinə yönəlik təhdid kimi qiymətləndirir. Bu hadisənin fonunda Ermənistanın son illər Qərbə doğru sürətlə dəyişən xarici siyasət vektoru da xüsusi rol oynayır. Paşinyan hökumətinin KTMT ilə münasibətləri faktiki dondurması, Qərb müşahidə missiyasını ölkəyə qəbul etməsi və Moskvanı açıq şəkildə tənqid edən ritorikası Rusiyanın gözü qarşısında Ermənistanı öz orbitindən uzaqlaşdırır. Belə bir şəraitdə məxfi diplomatik sənədlərin açıqlanması təkcə Ermənistanın daxili auditoriyasına yönəlmiş siyasi jest deyil, həm də Qərblə həmrəylik siqnalı kimi görünə bilər. Bu isə Moskvanın “geosiyasi itki” kimi dəyərləndirdiyi prosesləri daha da kəskinləşdirir.

Zaxarovanın bəyanatının pərdəarxası məqamları Rusiyanın sadəcə narazılığını ifadə etməkdən ibarət deyil. Moskva bu yolla İrəvana xəbərdarlıq edir ki, diplomatik ənənələrin pozulması və məxfilik qaydalarının qəsdən dağıdılması Rusiya ilə münasibətlərdə qırmızı xətlərə toxunmaq deməkdir. Bu həm də Rusiyanın bölgədə zəifləyən təsirini bərpa etmək üçün informasiya və diplomatik təzyiq mexanizmlərindən istifadə etməyə hazır olduğunu göstərir. Eyni zamanda, bəyanat Rusiyanın daxili auditoriyasına yönəlmiş mesaj xarakteri də daşıyır. Kreml belə çıxışlarla öz ictimaiyyətinə göstərir ki, tərəfdaş ölkələr belə fundamental normaları pozarsa, Rusiya buna göz yummayacaq. Nəticə olaraq, Zaxarovanın reaksiyası sadəcə diplomatik etiket məsələsi deyil, daha geniş geosiyasi kontekstdə Moskva - İrəvan münasibətlərinin dəyişən mahiyyətinin ifadəsidir. Ermənistanın sənədləri dərc etməsi Paşinyan hökumətinin yeni siyasi kursu ilə uyğundur, Rusiya isə bu kursun öz regional təsir imkanlarına yaratdığı təhdidləri açıq və sərt şəkildə dilə gətirir. Bu açıqlama həm də göstərir ki, Moskva Cənubi Qafqazda artıq əvvəlki kimi dominant mövqedə olmadığını hiss edir və dəyişən nizamın fonunda öz nüfuzunu qorumaq üçün daha emosional və qəti ritorikaya üstünlük verir.

Hikmət Həsənov