Qafqazın nəqliyyat xəritəsi yenidən formalaşır - ŞƏRH

Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyinin yaydığı açıqlamaya əsasən, Türkiyə və Ermənistan nümayəndələri arasında Qars–Gümrü dəmir yolunun yenidən qurulması və istifadəyə verilməsi üzrə texniki görüşlərin keçirilməsi normallaşma prosesinin tərkib hissəsi kimi qiymətləndirilməlidir. Akyaka–Axurik sərhəd nöqtəsində və Ermənistanın Gümrü şəhərində keçirilən görüşün əsas məqsədi dəmir yolunun bərpası üzrə işlərin ikinci mərhələsini müzakirə etmək olub.

Qars–Gümrü dəmir yolu XX əsrin əvvəllərində Osmanlı və Rusiya imperiyaları arasında ticarət və hərbi-logistika əlaqələrini təmin etmək məqsədilə salınıb. XX əsrin ortalarından etibarən isə SSRİ–Türkiyə münasibətlərinin gərginləşməsi və sərhəd siyasətinin sərtləşməsi nəticəsində xətt fəaliyyətini dayandırıb. Bu dəmir yolu Türkiyə üçün Cənubi Qafqaza çıxış, Ermənistan üçün isə Türkiyə və Avropa bazarlarına inteqrasiya baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır.

Layihənin bərpası iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsinin genişlənməsi, yük və sərnişin daşımalarının sürətlənməsi üçün önəmli addımdır. Eyni zamanda, xəttin işə salınması regionun nəqliyyat marşrutlarının şaxələndirilməsinə və tranzit imkanlarının artmasına şərait yaradır.

Qars–Gümrü dəmir yolunun bərpasına dair texniki görüşlər Türkiyə və Ermənistan arasında uzun illər davam edən siyasi gərginliyin yumşalmasından xəbər verir. Xüsusi nümayəndələrin prosesdə iştirakı hər iki tərəfin normallaşmaya praktik addımlarla yanaşdığını göstərir. Bu, həm də regional sülh, qarşılıqlı etimad və iqtisadi əməkdaşlıq mesajı kimi dəyərləndirilə bilər.

Dəmir yolunun açılması Azərbaycanın, Gürcüstanın və Rusiyanın maraqlarına da təsir edə bilər. Belə ki, xəttin fəaliyyətə başlaması Cənubi Qafqazda logistika xəritəsinin yenidən formalaşmasına, regional ticarət həcminin artmasına və müxtəlif iqtisadi layihələrin əlaqələndirilməsinə şərait yarada bilər. Bu kontekstdə bir neçə perspektiv ön plana çıxır:

Ticarət həcminin artması: Daşımaların daha sürətli və ucuz başa gəlməsi iqtisadi əlaqələri gücləndirəcək.

Enerji və logistika inteqrasiyası: Yolun açılması enerji layihələrinin regional nəqliyyat dəhlizləri ilə əlaqələndirilməsinə imkan verəcək.

Turizmin inkişafı: Qars və Gümrü arasında sərnişin daşımalarının bərpası turizm axınlarını artıracaq.

Bununla yanaşı, layihə müəyyən çətinlik və risklər də ehtiva edir. İnfrastrukturun yenidən qurulması böyük maliyyə və texniki resurs tələb edir. Sərhəd təhlükəsizliyi, gömrük prosedurları və nəqliyyat axınının tənzimlənməsi də diqqət tələb edən məsələlərdir. Ona görə də dəmir yolunun bərpası yalnız iki ölkənin deyil, bütövlükdə regionun strateji layihəsi kimi dəyərləndirilir.

Bu təşəbbüsün uğurla tamamlanması üçün texniki və maliyyə məsələlərinin koordinasiyası, siyasi dialoqun davam etməsi, etimadın möhkəmləndirilməsi və regional tərəfdaşlarla , xüsusilə Cənubi Qafqaz və Şərqi Avropa ölkələri ilə  əlaqələrin nəzərə alınması vacibdir. Layihənin həyata keçirilməsi gələcəkdə regionda iqtisadi inteqrasiya, qarşılıqlı əlaqə və sülh mühitinin güclənməsi üçün yeni model formalaşdıra bilər.

MTM Analitik Qrupu