Ermənistan iqtisadiyyatı struktur böhranından çıxa bilmir - ŞƏRH

Ermənistan iqtisadiyyatının tənəzzülü hər gün daha çox nəzərə çarpır. Hər nə qədər Qərbin bir sıra institutları Ermənistanda iqtisadi artımın 10 faizə çatdığını qeyd etsə də, real mənzərə tam başqadır. Bununla yanaşı, qeyd etmək lazımdır ki, seçki ili yaxınlaşdıqca hakimiyyətin təbliğat maşını da bu yöndə müəyyən rəqəmlər ortaya atır. Məsələn, bildirilir ki, Ermənistanda iqtisadi aktivlik səviyyəsi olduqca yüksəkdir. Bu ilin yanvar-sentyabr ayları üçün artım 7,6% təşkil edib ki, bu da ölkənin iqtisadi artım proqnozlarına yenidən baxmaq üçün yaxşı əsasdır. Lakin iqtisadi dirçəlişlə bağlı heç bir nikbinlik yoxdur. "Dirçəliş" dedikdə nəyi nəzərdə tuturuq?

Bu gün iqtisadi fəaliyyət əsasən tikinti və xidmət sektoru tərəfindən idarə olunur. Problem bu sahələrin böyüməsində deyil, əsas sektor olan sənayenin tənəzzüldə olmasındadır. Digər vacib sektor - kənd təsərrüfatı - ümumi məhsul istehsalında artım göstərir. Amma real mənzərə başqadır. Ermənistanda aqrar sektor tənəzzül dövrünü yaşayır və vəziyyət hər il daha da pisləşir. Suvarma sistemlərinin köhnəlməsi, torpaq islahatlarının aparılmaması, fermerlərə dəstəyin verilməməsi, Rusiya ilə münasibətlərin kəskinləşməsi fonunda Yuxarı Lars keçid məntəqəsinin təzyiq alətinə çevrilməsi sektoru daha da pis vəziyyətə salır. Ziyan fermerlərlə yanaşı, kənd təsərrüfatı sisteminə də dəyir. Buna görə də, rəqəmlərdə qeyd edilən artımı yaxşı analiz etmək lazımdır. bu, müvəqqəti mövsümi inkişafdır, yoxsa kənd təsərrüfatı sektorunun real bərpasıdır? Müqayisənin əvvəlki, böhran dövrü ilə aparıldığını qeyd etmək çox vacibdir. Buna görə də, kənd təsərrüfatını obyektiv qiymətləndirmək üçün daha uzun müddət lazımdır.

Əslində, bugünkü artım əlavə dəyər yaratmayan sahələr tərəfindən idarə olunur. Bunu, məsələn, lider mobil telefon və avadanlıqların alqı-satqısı ilə məşğul olan bir şirkətin olduğu 1000 ən böyük vergi ödəyicisinin siyahısı sübut edir. Bu, iqtisadiyyatın strukturundakı problemin tipik bir göstəricisidir. Ümumilikdə, iqtisadi artım vacibdir, lakin daha vacib olan onun mütləq dəyəri deyil, dayanıqlığıdır. Hər halda, qeyd etmək lazımdır ki, hələlik iqtisadiyyatın strukturunda heç bir irəliləyiş yoxdur. Bugünkü Ermənistan iqtisadiyyatı ticarətə və xarici artıma əsaslanır. Uzunmüddətli dəyər yaradılması hələ də çatışmır və bu da deməyə əsas verir ki, Ermənistan iqtisadiyyatı hələ bir müddət də böhran vəziyyətində qalacaq.

Hikmət Həsənov