Türkiyənin Ukrayna siyasətində yeni dönəm başlayır - ŞƏRH

Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski ilə Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan arasında baş tutmuş son telefon danışığı həm regional, həm də qlobal siyasət baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır. Müzakirənin mərkəzində Ukraynadakı müharibənin gedişatı, Rusiyanın növbəti kütləvi hücumları, habelə Türkiyə və Azərbaycanın adının hallandığı obyektlərə vurulan zərbələr dayanır. Söhbətin gedişatı göstərir ki, Rusiyanın törətdiyi hadisə təkcə hərbi müstəvidə deyil, həm də diplomatik, iqtisadi və geosiyasi kontekstdə ciddi nəticələr doğura bilər.

Zelenskinin açıqlamasına görə, son hücumlarda Rusiya 30-dan çox raket və 600-ə yaxın pilotsuz uçan aparatdan istifadə edib. Bu, Moskvanın artıq yalnız strateji obyektlərə deyil, həm də diplomatik nümayəndəliklər, beynəlxalq təşkilatlar və yaşayış məntəqələrinə qarşı daha aqressiv hücum taktikasına keçdiyini göstərir. Hücum nəticəsində 17 nəfərin, o cümlədən 4 uşağın həlak olması növbəti dəfə Rusiyanın bütün humanitar meyarları ayaqlar altına atdığını təsdiqləyir. Rusiya tərəfindən Azərbaycan səfirliyinin binasının, Türkiyə müəssisəsinin, Avropa İttifaqı nümayəndəliyinin və “British Council” ofisinin hədəfə alınması Kremlin artıq beynəlxalq qanunların sərhədlərini tam şəkildə pozduğunu göstərir. Diplomatik nümayəndəliklərə zərbə endirmək beynəlxalq hüquqda ağır cinayət hesab olunur və bu, müharibənin diplomatik böhrana çevrilməsini sürətləndirə bilər.

Ərdoğanın Zelenski ilə danışığı fonunda Türkiyənin rolu xüsusi diqqət çəkir. Ankara bu günə qədər Ukrayna–Rusiya münaqişəsində balanslı mövqe tutmağa çalışıb. Bir tərəfdən, Ukraynaya “Bayraktar” PUA-ları və humanitar dəstək göstərib, digər tərəfdən isə Rusiya ilə enerji, ticarət və təhlükəsizlik sahələrində əməkdaşlığı davam etdirib. Lakin artıq Türkiyə müəssisəsinin və Azərbaycan səfirliyinin vurulması Ankaranın mövqeyinə ciddi təsir göstərə bilər. Əgər Moskvanın hücumları Türkiyənin maraqlarına birbaşa zərbə kimi qəbul edilərsə, şübhəsiz ki, bu, Ankara ilə Kreml arasında münasibətlərin gərginləşməsinə səbəb olacaq. Belə bir gərginlik, öz növbəsində, Türkiyənin Qara dənizdə və NATO daxilindəki siyasətini dəyişə, daha aktiv anti-Rusiya mövqeyinə sürükləyə bilər.

Azərbaycan səfirliyinə edilən hücumun siyasi mənası da diqqətdən yayınmır. Bakı son illərdə həm Türkiyə, həm də Ukrayna ilə strateji tərəfdaşlıq əlaqələrini dərinləşdirib. Azərbaycanın enerji resursları Avropanın Rusiya qazından asılılığını azaltmaq üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Buna görə də Rusiyanın Azərbaycan diplomatik nümayəndəliyini hədəfə alması, əslində, Bakının Qərblə yaxınlaşmasına və Ukraynaya dəstəyinə mesaj kimi də dəyərləndirilə bilər.

Zelenski öz açıqlamasında “sanksiyalar, tariflər, siyasi təzyiqlər” çağırışı ilə Qərbin yeni addımlar atmasının vacibliyini vurğulayır. Rusiya hücumlarının intensivliyi və beynəlxalq təşkilatların, diplomatik nümayəndəliklərin hədəfə alınması Qərb üçün də “qırmızı xətt”dir. Əgər ABŞ və Avropa İttifaqı bu dəfə daha sərt sanksiyalar paketi qəbul etsə, Rusiya iqtisadiyyatına ciddi zərbə vurulacaq. Eyni zamanda, Rusiyanın beynəlxalq hüquq normalarını kobud şəkildə pozması onun diplomatik təcridini daha da gücləndirəcək. Artıq Zelenskinin də qeyd etdiyi kimi, Kiyev “liderlər formatında” danışıqlara hazırdır. Lakin problem ondadır ki, Moskva hələlik hərbi üstünlüyünü qorumağa və danışıqlardan yayınmağa üstünlük verir. Bu isə müharibənin uzanacağını və daha çox beynəlxalq tərəfin birbaşa və ya dolayı şəkildə prosesə cəlb olunacağını göstərir.

MTM Analitik Qrupu