Overçukun İrəvana səfəri - Moskva Rusiya-Ermənistan münasibətlərinin nəbzini ölçür - ŞƏRH

Rusiya Baş nazirinin müavini Aleksey Overçuk avqustun 20-də Ermənistana səfər edib. Rusiyalı rəsmi səfəri çərçivəsində Baş nazir Nikol Paşinyan və həmkarı Mher Qriqoryanla görüşlər keçirib. Əslində bu tip görüşlərin keçirilməsini normal qəbul etmək olardı. Amma 8 avqust tarixində Vaşinqton Bəyannaməsinin imzalanmasından çox qısa müddət sonra İran Prezidenti Məsud Pezeşkianın, ondan bir gün sonra isə Rusiya Baş nazirinin müavini Aleksey Overçukun tələm-tələsik İrəvana səfərləri bir sıra mətləblərdən xəbər verir. Həm İran, həm də Rusiya Ermənistanla münasibətlərinin hansı səviyyədə olduğunu dəqiqləşdirmək üçün bu səfərə imza atıb.

Paşinyanla görüşdə Overçuk Aİİ (Avrasiya İqtisadi İttifaqı) çərçivəsində əməkdaşlıq məsələlərini müzakirə edib. Mher Qriqoryanla görüşdə isə regional kommunikasiyaların blokdan çıxarılması əsas müzakirə mövzusu olub. Bununla yanaşı, bir sıra məsələlər, iqtisadi və ticari tərəfdaşlıq, müəyyən layihələr müzakirə edilib. Bu, aysberqin görünən üzüdür. Overçukun səfərinin əsas məqsədi isə başqadır. Moskva iki ölkə arasındakı münasibətlərin nəbzini ölçmək istəyir. Rusiya Overçukun simasında Ermənistanın yaxın gələcəkdəki addımlarını öyrənmək istəyir. Burada əsas məsələ KTMT (Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı) və Aİİ-yə üzvlüklə bağlıdır. Eyni zamanda son günlər erməni mediasında Gümrüdəki 102-ci bazanın bağlanması ilə bağlı dolaşan xəbərlərə aydınlıq gətirmək də səfərin əsas məqsədlərindən biridir. Bunlarla yanaşı, təbii ki, Vaşinqtonda imzalanan Bəyannamə və Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə bağlı mövzu da əsas məsələlərdən biridir.

Ehtimal etmək olar ki, bu rəsmi səfər Ermənistan tərəfinin bundan sonra nə edəcəyini anlamaq cəhdidir. Yəni, İrəvan Moskvadan nə tələb edə bilər, hansı güzəştlər, hansı iqtisadi bonuslar və ya üstünlüklər istəyə bilər. Eyni zamanda Ermənistanın Rusiya əleyhinə hansısa kəskin addımlar atacağı təqdirdə Rusiya onu nə ilə hədələyə bilər. Bu, Overçukun Ermənistana səfəri ilə başlayan ehtiyatlı hesablaşmadır. Avqustun 15-də Overçuk gələn həftə Ermənistana səfər edəcəyini bəyan etmişdi. Çünki ölkənin qanunvericilik bazasında Aİİ qanunvericiliyinə zidd hərəkətlər meydana çıxıb. O, baş nazir Paşinyanla Vaşinqton danışıqlarının nəticələrini, xüsusən də kommunikasiyaların blokdan çıxarılması kontekstində müzakirə edəcəyini gözlədiyini bildirib. Məhz Overçuk dəfələrlə vurğuladı ki, Ermənistan seçim etməlidir, çünki Avropa İttifaqı ilə Aİİ bir-birinə uyğun gəlmir.

Overçuk eyni zamanda bildirib ki, Bakı-Moskva-İrəvan üçtərəfli görüşü keçiriləcək və regiondakı kommunikasiyaların blokdan açılması müzakirə ediləcək. Əslində Vaşinqton Bəyannaməsindən sonra Rusiyanın yenidən bu mövzuya qayıtması absurddur. Çünki Ermənistan, Rusiya və Azərbaycan baş nazirlərinin müavinləri - Mher Qriqoryan, Aleksey Overçuk və Şahin Mustafayevin həmsədrliyi ilə regionda kommunikasiyaların blokdan çıxarıması üzrə üçtərəfli işçi qrupunun sonuncu iclası 2 iyun 2023-cü il tarixində Rusiya paytaxtında baş tutub. Bu tip görüşlər 2020-ci ildəki 44 günlük müharibədən sonra da keçirilib. Amma hər dəfə keçirilən görüşlər, verilən bəyanatlar nəticəsiz qalıb. Birdən-birə Kremlin aktivləşməsi mövcud vəziyyətdə mənasız görünür. Necə deyərlər, arxadan atılan daş topuğa dəyər.

Hikmət Həsənov