Ekspert: Rusiya Cənubi Qafqazda da öz imperiya statusunu qorumaq istəyir - MÜSAHİBƏ

Rusiya üçün öz imperiya statusunu, Cənubi Qafqazda da saxlamaq çox vacibdir.

Bunu təhlil.az saytına açıqlamasında müstəqil ekspert, BMT İnkişaf Proqramının Azərbaycandakı layihələrinin keçmiş rəhbəri, müstəqil ekspert Çingiz Məmmədov bildirib.

"Rusiya qərbə, yəni Ukraynaya, Avropaya və cənuba doğru irəliləmək üçün çoxlu səy, enerji və insan resursları sərf edib və Qafqaz burada ən mühüm rolu oynayıb. Cənubi Qafqazın itirilməsi Rusiya üçün gələcəkdə Şimali Qafqazda da itkilərin ola biləcəyi ilə bağlı təhdiddir ", - o qeyd edib.

Ç.Məmmədovun sözlərinə görə, bununla əlaqədar olaraq Moskva bütün gücü ilə Cənubi Qafqazdan möhkəm yapışacaq.

“ Rusiyanın Gürcüstanda seçimləri çox məhduddur, Azərbaycanda isə demək olar ki, heç bir seçim qalmayıb. Təbii ki, həm Tbilisi, həm də Bakı Rusiyanı nəzərə alır. Onu nəzərə almamaq mümkün deyil. O, hələ də böyük resurslara malik super dövlətdir, şimal qonşusudur. Amma nəzərə almaq bir şeydir, əmrə əməl etmək başqadır”, - Məmmədov bildirib.

Onun qeyd etdiyi kimi, bu məsələdə Ermənistanın Gürcüstan və Azərbaycanla arasındakı fərq onun subyektivliyinin aşağı səviyyədə olmasındadır.

“Rusiyanın Tbilisi üzərində artıq təsir qolları yoxdur. Gürcüstanda ictimai rəy Rusiyanın əleyhinədir. “Gürcü arzusu”nun Rusiyanı nəzərə alması isə onu rusiyapərəst etmir”, - ekspert vurğulayıb.

Onun sözlərinə görə, Azərbaycan suverenlik baxımından daha yaxşı vəziyyətdədir.

“Moskvanın Rusiyadakı Azərbaycan diasporuna təsiri ilə Bakıya təzyiq etmək üçün sonuncu qolu var idi. Amma Bakı çox sərt cavab verdi və göstərdi ki, bu resurs Azərbaycanın timsalında işləməyəcək.

İrəvanda isə tamam başqa vəziyyət mövcuddur. Birincisi, Rusiya Ermənistanın kritik infrastrukturuna sahibdir: dəmir yolları, elektrik şəbəkələri, atom elektrik stansiyası və digər mühüm infrastruktur. İrəvanda Rusiya ilə bağlı çox güclü erməni iş adamları təbəqəsi var. Ermənistanda Rusiyanın iki bazası var - biri Gümrüdə, digəri Zvartnots hava limanında”, - Məmmədov bildirib.

O, erməni kilsəsinin ənənəvi olaraq Moskvanın İrəvana təsir aləti və qalası olduğunu vurğulayıb.

“Son illər Ermənistan Rusiyada uzanmaq, pul qazanmaq siyasəti aparır. Belə ki, İrəvanla Moskva arasında ticarət dövriyyəsi son üç ildə 1,5 milyard dollardan 12-13 milyard dollara yüksəlib. Bu, kiçik Ermənistan üçün çox böyük məbləğdir. Amma digər tərəfdən, İrəvan Qərbə üz tutduğunu nümayiş etdirir.

İndi də Ermənistanı iki istiqamətə çəkirlər. Paşinyanın bu yaxınlarda Altayda keçirilən ekoloji foruma səfəri onun xalçaya çağırışı idi. Altayda bütün dövlətlər ikinci və ya üçüncü şəxslərlə təmsil olunurdu. Hətta Rusiya baş nazir səviyyəsində iştirak edirdi - o, Rusiyada ikinci mühüm şəxsdir. Digər ölkələri isə ya baş nazirlər, ya da baş nazirin müavinləri təmsil edirdi”, - Məmmədov bildirib.

O vurğulayıb ki, ən yüksək səviyyədə təmsil olunan yeganə ölkə Ermənistan idi.

"Bu, xalçaya çağırış idi və Rusiya sualı açıq şəkildə verdi. "Cənab Paşinyan kimin yanındasınız?" İndi o, çətin vəziyyətdədir. Ona görə də indicə mətbuatda yayılan xəbərlər, guya Altaydan sonra Paşinyanın Amerikanın Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı təklifini rədd etməsi, vaxtından əvvəl verilən məlumatdır, çünki Paşinyan məzuniyyətə çıxıb”, - ekspert qeyd edib.

Onun sözlərinə görə, Paşinyan Altaydan sonra güc balansını qiymətləndirmək və kimin daha çox resurs sahibi olduğunu görmək üçün məzuniyyətə çıxıb.

“Düşünürəm ki, Rusiyanın Qərbdən qat-qat çox resursları var. Qərb daha çox vədlər verir, amma hadisələrin göstərdiyi kimi, Ermənistanda Qərb qüvvələri çox deyil. Hətta 2000-dən çox işçisi olan Amerika səfirliyi də Rusiyanın sadaladığım resursları ilə müqayisə oluna bilməz”, - Məmmədov bildirib.

Onun sözlərinə görə, Moskvanın siyasəti belə inkişaf edəcək.

“Rusiya ilk növbədə Paşinyanın əli ilə öz məqsədlərinə çatmağa çalışacaq. Yəni onu uzaqlaşdırmaq yox, öz tərəfinə çəkmək, Rusiyanın iradəsini yerinə yetirməyə məcbur etmək. Eləcə də, ilk növbədə, Zəngəzur dəhlizinə hər hansı digər nəzarətdən imtina etməyə məcbur etmək. Əgər bu baş tutmasa, Moskva parlament seçkilərinə qədər Paşinyanı hakimiyyətdən uzaqlaşdırmağa çalışacaq, özü üçün əlverişli vəziyyət yaradacaq, Azərbaycana qarşı dəfələrlə təcavüzə meyilli olan bütün anti-Paşinyan qüvvələri birləşdirib konsolidasiya edəcək.

Bu da nəticə verməsə, onlar bütün müxalifət qüvvələrini birləşdirməyə, bir namizəd irəli sürməyə və 2026-cı ilin iyununda keçiriləcək parlament seçkilərində qalib gəlməyə çalışacaqlar”, - Məmmədov bildirib.

Ekspert vurğulayıb ki, bu alınmasa, Paşinyan Azərbaycanla sülh vasitəsi ilə Türkiyə ilə barışmaq imkanı əldə edəcək.

“Bu, əslində İrəvan üçün yeganə çıxış yoludur, çünki Ermənistan çıxılmaz vəziyyətdədir və inkişaf edə bilmir. Təsadüfi deyil ki, 30 illik müstəqillik dövründə Ermənistanın əhalisi 1,5 dəfə azalıb. İrəvan çıxılmaz vəziyyətdə qalsa, insanlar Ermənistanı tərk etməyə davam edəcək. Yəni o, heç bir xarici şərait və ya xarici təzyiq olmadan, sadəcə olaraq faktiki bir dövlət kimi mövcud olmaqdan çıxacaq. Amma qeyd olunan çıxış yolu tələb edir ki, Paşinyan Ermənistan cəmiyyətini ölkə Konstitusiyasını dəyişməyə razı salsın, Minsk Qrupunu buraxsın və Azərbaycan vətəndaşlarının Azərbaycanın iki hissəsi arasında maneəsiz keçidinə və yüklərinin daşınmasına razı olsun”.

Onun sözlərinə görə, Moskvanın Paşinyana hərbi təsir göstərməsi ehtimalı da istisna edilmir.

“Əgər Rusiyanın başqa üsulları qalmasa, yəni 2026-cı ildə Paşinyan seçkilərdə qalib gələ bilsə, o zaman Rusiyanın birbaşa hərbi gücə, yəni Ermənistanda çevrilişə əl atması ehtimalı da yüksəkdir. Amma təcrübənin göstərdiyi kimi, çevrilişlər uğursuzluqla başa çatır.

Məsələn, Əfqanıstanda Sovet İttifaqı çevriliş etdi, sonra ABŞ çevriliş edərək öz qüvvələrini hakimiyyətə gətirdi. Amma hadisələr göstərir ki, əhalinin dəstəyi olmadan çevrilişlər heç bir nəticə vermir”.

Məmmədov vurğulayıb ki, indiki şəraitdə Azərbaycan düzgün mövqe tutur.

“Bakı Ermənistanda daxili siyasi proseslərə qarışmır. O, sadəcə olaraq iki ciddi şərt qoyub: Konstitusiyanın dəyişdirilməsi və Minsk Qrupunun buraxılması. Gələcəkdə isə biz artıq Ermənistanın özü ilə Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı danışacağıq. Zəngəzur dəhlizində hansı operatorun olacağı isə Ermənistanın özündən asılıdır. Amma Bakı istənilən operatorun rəhbərliyi altında Azərbaycan vətəndaşlarının maneəsiz keçidini və ölkənin iki hissəsi arasında Azərbaycan mallarının daşınmasını tələb edəcək”, - deyə Çingiz Məmmədov bildirib.

Rasim Babayev